भारताचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांचे निधन, संपूर्ण देश शोकाकुल
(Manmohan Singh Death Marathi)
26 डिसेंबर 2024 रोजी भारताने आपल्या माजी पंतप्रधान Dr. Manmohan Singh यांना गमावले. वयाच्या 92 व्या वर्षी त्यांनी दिल्लीतील एम्स रुग्णालयात शेवटचा श्वास घेतला. वृद्धापकाळाशी संबंधित आजारांमुळे त्यांच्यावर उपचार सुरू होते. त्यांच्या निधनाने भारतीय राजकारणाच्या एका युगाचा अंत झाला आहे.
डॉ. मनमोहन सिंग यांचा जन्म 26 सप्टेंबर 1932 रोजी पंजाबच्या गाह गावात (सध्या पाकिस्तानात) झाला. साध्या कुटुंबातून आलेल्या डॉ. सिंग यांनी मेहनत आणि विद्वत्तेच्या जोरावर भारताचे पहिले शीख पंतप्रधान होण्याचा मान मिळवला. त्यांनी 2004 ते 2014 दरम्यान सलग दोन कार्यकाळ पूर्ण केले. ऑक्सफर्डमध्ये शिक्षण घेतलेल्या अर्थतज्ज्ञ डॉ. सिंग यांनी 1991 मध्ये आर्थिक सुधारणा राबवल्या, ज्यामुळे भारताच्या अर्थव्यवस्थेला नवीन दिशा मिळाली.
त्यांच्या निधनानंतर देशभरातून श्रद्धांजलीचा वर्षाव होत आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या निधनाबद्दल दु:ख व्यक्त करत म्हटले, “भारताने आज एक महान सुपुत्र गमावला आहे. डॉ. सिंग यांचे योगदान अपार आहे. त्यांच्या दूरदृष्टीमुळे आणि कर्तृत्वामुळे कोट्यवधी लोकांचे जीवन बदलले.”
Dr. Manmohan Singh यांच्या कार्यकाळात अनेक ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आले. 2008 साली त्यांनी भारत-अमेरिका आण्विक करारावर स्वाक्षरी केली, ज्यामुळे भारताची जागतिक मंचावरील स्थिती मजबूत झाली. 2008 च्या जागतिक आर्थिक संकटाच्या काळात त्यांनी केलेल्या प्रभावी नेतृत्वामुळे भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम होण्यापासून बचाव झाला.
मात्र, त्यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात अनेक गैरव्यवहार समोर आले, ज्यामुळे त्यांच्या सरकारची प्रतिमा मलिन झाली. यामुळे त्यांच्यावर अनेकदा ‘संकोची नेता’ असल्याचा आरोप केला गेला. परंतु त्यांच्या वैयक्तिक प्रामाणिकपणावर कोणीही प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले नाही.
Dr. Manmohan Singh यांना त्यांच्या साधेपणासाठी आणि विद्वत्तेसाठी ओळखले जात असे. ते अनेक महत्त्वाच्या पदांवर कार्यरत होते, ज्यात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया गव्हर्नर आणि नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष यांचा समावेश आहे. त्यांच्या आर्थिक संशोधनाचे देश-विदेशात कौतुक झाले.
भारत सरकारने त्यांच्या निधनानंतर सात दिवसांचा राष्ट्रीय दुखवटा जाहीर केला आहे. या काळात सर्व सरकारी इमारतींवरचे ध्वज अर्ध्यावर फडकवले जातील. त्यांचे पार्थिव दिल्लीतील काँग्रेस मुख्यालयात ठेवले जाणार आहे, जिथे नागरिकांना अंतिम दर्शन घेता येईल. त्यांच्या अंत्यसंस्काराला 28 डिसेंबर रोजी पूर्ण राजकीय सन्मानाने अंतिम निरोप दिला जाईल.
जगभरातील नेत्यांनीही त्यांच्या निधनावर दु:ख व्यक्त केले आहे. अमेरिकेचे अध्यक्ष यांनी म्हटले, “डॉ. सिंग हे जागतिक स्थैर्यासाठी महत्त्वाचे योगदान देणारे नेते होते.” संयुक्त राष्ट्रांच्या सरचिटणीसांनी म्हटले, “डॉ. सिंग यांनी शांतता, विकास आणि मानवतेच्या हितासाठी केलेले कार्य अविस्मरणीय आहे.”
Dr. Manmohan Singh यांनी भारताला जागतिक मंचावर नेले आणि लाखो लोकांना गरिबीतून बाहेर काढले. त्यांच्या कार्यामुळे भारताची अर्थव्यवस्था सक्षम आणि विविधतापूर्ण झाली. त्यांच्या दूरदृष्टी आणि सातत्याने घेतलेल्या निर्णयांचा प्रभाव आजही जाणवतो.
Dr. Manmohan Singh यांच्या निधनानंतर त्यांच्या सहकाऱ्यांनी आणि देशवासीयांनी त्यांना आदरांजली वाहिली आहे. त्यांच्या कुटुंबीयांनी या कठीण प्रसंगी गोपनीयता राखण्याची विनंती केली आहे. डॉ. सिंग यांच्या जाण्यामुळे भारताने एक महान नेता गमावला आहे.
त्यांच्या निधनामुळे देश शोकमग्न झाला आहे. परंतु त्यांच्या कार्याने आणि साधेपणाने लाखो लोकांना प्रेरणा दिली आहे. डॉ. सिंग यांचे जीवनकार्य नेहमीच स्मरणात राहील आणि भावी पिढ्यांसाठी मार्गदर्शक ठरेल.